Επιστήμονες, λόγιοι και podcast

Τα οφέλη της δημιουργίας podcast για επιστήμονες και της κυκλοφορίας podcasts για επιστημονικές εργασίες, μελέτες ή συζητήσεις για επιστημονικά θέματα.

Τι είναι podcast

Το podcast είναι ψηφιοποιημένο ηχητικό περιεχόμενο (ομιλία, διάλεξη, συζήτηση κ.λπ.) που βρίσκεται στον παγκόσμιο ιστό και μπορεί να ακούσει κάποιος από οποιοδήποτε μέσο διαθέτει ή επιθυμεί (κινητό, τάμπλετ, υπολογιστή κ.λπ.) και από οποιοδήποτε μέρος βρίσκεται ή οτιδήποτε κι αν κάνει.

Σαν ιδέα και πρακτική ξεκίνησε γύρω στο 2004. Σαν λέξη ετυμολογείται από τον συμφυρμό των λέξεων iPod + broadCAST ή Personal On Demand broadCAST. ^[1]

Στα ελληνικά θα μπορούσαμε να αποδώσουμε τον όρο ως «διαδικτυακή εκπομπή» / «εκπομπή στο διαδίκτυο», «εκπομπή ήχου μέσω ροής», «διαδικτυακή ραδιοφωνική μετάδοση» ή κάπως ανάλογα.

Πεδία ενδιαφέροντος

Οποιοσδήποτε άνθρωπος είναι σε θέση να δημιουργήσει ένα podcast για κάποιο (ή για όλα!) από τα ενδιαφέροντά του: λογοτεχνία, αθλητισμό, επιστήμη, μαγειρική και πολλά άλλα, ων ουκ έστιν αριθμός!

Το σημαντικότερο όμως είναι πως έχει τη δυνατότητα κάποιος επιστήμονας ή λόγιος να δημιουργήσει podcast με περιεχόμενο που αφορά στα ενδιαφέροντά του και τις μελέτες του, να διαθέσει τα γραπτά του και μέσω ενός εναλλακτικού και μοντέρνου καναλιού διάθεσης περιεχομένου, που παρέχει πολλά πλεονεκτήματα.

Θετικά δημιουργίας και ενασχόλησης (ιδίως των επιστημόνων / λογίων) με τα podcast

Ευκολία δημιουργίας και διανομής

Ο καθένας είναι σε θέση χρησιμοποιώντας σχετικά απλό εξοπλισμό, ακόμα κι ένα απλό (έξυπνο) κινητό τηλέφωνο, να δημιουργήσει ένα podcast, να το αναρτήσει σε μια υπηρεσία φιλοξενίας και διανομής podcast (π.χ. https://nightcast.net), κι από κει αυτόματα να διανεμηθεί σε όσες σχετικές υπηρεσίες χρησιμοποιεί ο οποιοσδήποτε για ν’ ακούει Podcast (https://podcasts.google.com, www.apple.com/apple-podcasts, https://open.spotify.com/genre/podcasts-web κ.λπ.).

Προσέγγιση ενός ευρύτερου κοινού

Ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα των podcast είναι η ευελιξία και οι πολλές ευκαιρίες που έχει κάποιος να τα ακούσει: όταν κάθεται, όταν πηγαίνει στη δουλειά του με τα μέσα μαζικής μεταφοράς, όταν ταξιδεύει με το αυτοκίνητό του, όταν κάνει δουλειές του σπιτιού, όταν…

Δεν σε θέλουν τα podcast καρφωμένο σε μία οθόνη ή ένα βιβλίο, να έχεις τεταμένη όλη την προσοχή σου.

Αντίθετα, η ανάγνωση ενός απαιτητικού κειμένου, αν και είναι οπωσδήποτε πολυτιμότερη, απαιτεί την αμέριστη προσοχή του αναγνώστη. Κι ο χρόνος που μπορεί κάποιος να αφιερώσει γι’ αυτό, στην σύγχρονη απαιτητική εποχή των ποικίλων περισπασμών, όλο και μειώνεται.

Εκλαΐκευση

Εκτός αυτών όμως, το κείμενο που μπορεί να αναγνώσει ένας δημιουργός podcast (ένας podcaster) μπορεί να είναι μια προσαρμογή του αρχικού κειμένου της επιστημονικής ή άλλης εργασίας του επί το προφορικότερο, μια εκλαΐκευση της αρχικής μορφής του κειμένου του, ούτως ώστε να προσεγγίσει ένα ευρύτερο κοινό από το σύνηθες που αναγιγνώσκει τις εργασίες και μελέτες του.

Με τον τρόπο αυτό διευκολύνονται οι απλοί άνθρωποι να προσεγγίσουν έναν τομέα του επιστητού, μια γνώση, που υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν θα το τολμούσαν ή τουλάχιστον δεν θα ήταν σε θέση να το κάνουν.

Διαθεσιμότητα είκοσι τεσσάρων ωρών το εικοσιτετράωρο

Μία άλλη χρησιμότατη πτυχή των podcast είναι η διαθεσιμότητά τους 24 ώρες το 24ωρο και η ακρόασή τους στον τόπο και χρόνο που θα επιλέξει ο χρήστης.

Από τη στιγμή μάλιστα που κάποιος χρήστης– ακροατής θα εγγραφεί στο κανάλι τού podcaster, αμέσως θα του έρθει ειδοποίηση, κάθε φορά που ο δημιουργός «ανεβάζει» καινούργιο περιεχόμενο.

Γνωστοποίηση κυκλοφορίας νέων εργασιών, βιβλίων → διαφήμιση

Εξάλλου, μέσω των podcast ο δημιουργός τους μπορεί να πληροφορήσει τον ενδιαφερόμενο για την κυκλοφορία του νέου βιβλίου του κι έτσι να το διαφημίσει και να το προωθήσει σε δυνητικούς αγοραστές.

Έχει μάλιστα τη δυνατότητα να διαβάσει και κάποιο κεφάλαιο του βιβλίου του δημιουργώντας κάποιο podcast και να προξενήσει έτσι το ενδιαφέρον των ακροατών, ώστε να αυξήσει τις πωλήσεις των έντυπων ή ηλεκτρονικών βιβλίων του.

Μάλιστα, η ανάγνωση από τον ίδιο τον συγγραφέα μιας μελέτης δίνει στον ακροατή τού podcast την καλύτερη ιδέα για το πώς αντιλαμβάνεται και προσεγγίζει ο δημιουργός το αντικείμενό του, σε ποια σημεία δίνει έμφαση, ποια τονίζει κ.λπ.

Διδασκαλία

Ένας άλλος τομέας που μπορεί να χρησιμοποιηθεί το podcasting είναι η διδασκαλία, τόσο σε σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης όσο και στα κολέγια και πανεπιστήμια.

«Μια μελέτη τού 2019 διαπίστωσε ότι πάνω από το 50% των ατόμων στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής από 12 ετών και άνω έχουν ακούσει ένα podcast.

Επιπλέον, η ακρόαση podcast από νέους ηλικίας 12–24 ετών αυξήθηκε κατά 48% από το 2017 έως το 2019.» ^[2]

Η χρήση podcast στην εκπαίδευση παρέχει στον εκπαιδευτικό έναν μοντέρνο και εναλλακτικό τρόπο διδασκαλίας, που θα κεντρίσει το ενδιαφέρον των μαθητών πολύ περισσότερο από τις παραδοσιακές μεθόδους διδασκαλίας. Γενικά, όπως όλοι γνωρίζουμε, είναι δύσκολο να βάλεις μαθητές και φοιτητές να διαβάσουν (ή έστω να παρακολουθήσουν ένα σχετικό βίντεο), κάτι που απαιτεί την πλήρη και τεταμένη προσοχή των μαθητών και φοιτητών.

Εξαιτίας των πολλών περισπασμών που έχουν οι νέοι άνθρωποι, είναι ευκολότερο να ακούσουν σε χρόνο που θα επιλέξουν οι ίδιοι ένα podcast, κάνοντας ταυτόχρονα και κάτι άλλο.

«Ένας μαθητής χρειάζεται μόνο να εγγραφεί σε μια ροή podcast και ξαφνικά μπορείτε να προωθήσετε εκπαιδευτικό περιεχόμενο σε αυτόν, αντί να περιμένετε να έρθει αυτός προς εσάς. Τα podcast μπορούν εύκολα να χρησιμοποιηθούν σε σχολεία, πανεπιστήμια ή κολέγια, για να προσελκύσουν μαθητές και να βελτιώσουν την πρακτική διδασκαλίας και μάθησης.» ^[3]

Από την άλλη, είναι δυνατόν να ηχογραφηθεί και να δημιουργηθεί ένα podcast με τους μαθητές ή φοιτητές να ρωτούν και τον καθηγητή να απαντά και να γίνεται έτσι ένας διάλογος πολύ ζωντανός και εποικοδομητικός.

Και το όλο αποτέλεσμα να είναι ανά πάσα στιγμή προσιτό από τους μαθητές / φοιτητές, ακόμα κι απ’ αυτούς που για διάφορους λόγους έλειπαν από το μάθημα.

Τέλος, μια χρήσιμη εργασία είναι να αναθέτει ο εκπαιδευτικός στους μαθητές / φοιτητές του εργασίες, οι οποίες μπορούν να είναι podcast και να γίνει έτσι ο εκπαιδευόμενος δημιουργός περιεχομένου, που θα βοηθήσει και τους συμμαθητές / συμφοιτητές του.

Δημιουργία βίντεο / ντοκιμαντέρ / Videocast

Σε πολλές περιπτώσεις η δημιουργία οπτικοποιημένου υλικού με το θέμα που πραγματευόμαστε (βίντεο / ντοκιμαντέρ / Videocast) είναι προτιμότερη από το podcast και ωφελεί περισσότερο αυτόν που την παρακολουθεί στην προσέγγιση του υπό εξέταση θέματος.

Όμως η δημιουργία αυτή έχει ορισμένα —ενίοτε αξεπέραστα— μειονεκτήματα.

Καταρχάς, είναι διαδικασία που απαιτεί μια πολύ μεγάλη επένδυση χρημάτων. Όποιος έχει δοκιμάσει να καταγράψει με το κινητό του τηλέφωνο βίντεο και ήχο (χωρίς να έχει εξειδικευμένες γνώσεις ή άλλο συνοδευτικό εξοπλισμό), θα έχει διαπιστώσει ότι το αποτέλεσμα δεν είναι και τόσο ελκυστικό στο να το παρακολουθήσει κάποιος.

Απαιτείται μια κάμερα ή φωτογραφική μηχανή που κοστίζει από 1.000 € – 3.000 €, μπορεί και περισσότερο, ειδικό μικρόφωνο και ενδεχομένως χωριστό εξωτερικό μηχάνημα καταγραφής του ήχου καθώς και ειδικά φωτιστικά σώματα, που να φωτίζουν επαρκώς ό,τι κινηματογραφείται.

Κι όλα αυτά να γίνουν σε ειδικό χώρο / studio, κι όχι στις σχολικές ή πανεπιστημιακές αίθουσες, για παράδειγμα, που με τις απίστευτες αντηχήσεις τους καταστρέφουν ηχητικά κάθε σχετική προσπάθεια.

Αλλά κι αν κάποιος επενδύσει τα σχετικά κεφάλαια και αγοράσει τον απαραίτητο εξοπλισμό, απαιτούνται εξειδικευμένες γνώσεις κινηματογράφησης, ηχογράφησης και φωτισμού καθώς και σχετικό συνεργείο, καθώς είναι πολύ δύσκολο έως αδύνατον να γίνουν σωστά όλες οι ενέργειες από ένα άτομο.

Εκτός των άλλων, είναι και χρονοβόρο. Δεν είναι μόνο ο χρόνος που θα απαιτηθεί για το στήσιμο του εξοπλισμού και την διαδικασία της κινηματογράφησης, που απαιτεί πολλές φορές αρκετές επαναλήψεις λήψης, που αυξάνουν το χρόνο. Απαιτείται επίσης και πολύς χρόνος στην επεξεργασία του υλικού σε δυνατούς και ακριβούς κατά κανόνα υπολογιστές, ιδίως αν το υλικό επεξεργασίας είναι 4K. Και οπωσδήποτε η επεξεργασία του βίντεο και η εξαγωγή του τελικού προϊόντος χρειάζεται μακροχρόνια εκπαίδευση.

Οπότε, αν κάποιος είναι σε θέση να βρει τα χρήματα, τα μηχανήματα, το συνεργείο και ό,τι άλλο απαιτείται για να δημιουργήσει ένα ντοκιμαντέρ, ας το κάνει και ας το χρησιμοποιεί.

Σε διαφορετική περίπτωση, η δημιουργία podcast είναι απείρως ευκολότερη και οικονομικότερη διαδικασία.

Συμπέρασμα: κάντε podcast

Καταλήγουμε λοιπόν στο συμπέρασμα πως η δημιουργία podcast είναι μια χρήσιμη —αλλά και ευχάριστη!— διαδικασία και πρακτική που θα βοηθήσει κάποιον, ιδίως τον επιστήμονα ή ευρύτερα τον λόγιο άνθρωπο να προωθήσει τις εργασίες και τα βιβλία του σε ένα ευρύτερο κοινό και να διανείμει τις μελέτες του μέσα από ένα σύγχρονο, ελκυστικό και αποτελεσματικό κανάλι διανομής, όπως είναι το podcast.

Αλλά και στην εκπαιδευτική διαδικασία και πρακτική η χρήση podcast μπορεί να έχει θετικότατα αποτελέσματα.